Türkiye, hibrit santrallerle güneşte 8 GW’lık sıçrama yapabilir: Düzenleme gerekli

Güç niyet kuruluşu Ember’e nazaran Türkiye’de hibrit santrallere yönelik düzenlemelerde yapılacak değişikliklerle güneş gücünde büyük bir kapasite artışı mümkün olabilir. Kuruluşun yeni raporuna nazaran, rüzgar ve hidroelektrik santrallerle birleştirilecek hibrit güneş gücü projeleri sayesinde 8 GW ek kapasite şebeke yatırımı olmadan devreye alınabilir.

Ember’in tahliline nazaran, Şubat 2024 ile Nisan 2025 ortasında iletim düzeyinden yapılan irtibat müracaatlarının yüzde 65’i, şebeke yetersizliği nedeniyle reddedildi. Eylül 2024’ten bu yana iletim seviyesinde yeni kapasite açılmadığı dikkate alındığında, güneş gücünde lisanslı projelerin önünde ciddi bir tıkanma oluşmuş durumda.

En süratli kapasite artışı

Rapora nazaran, Türkiye’deki hibrit güneş potansiyeli şu an 8 GW düzeyinde. Bu değer, mevcut güneş kurulu gücünü yüzde 35 artırma potansiyeli taşıyor. Finansman şartlarının uygunlaşması halinde bu sayının 25,6 GW’a kadar çıkabileceği varsayım ediliyor. Potansiyelin tamamının devreye alınması durumunda ise toplam güneş kurulu gücü 30 GW’a ulaşarak, Türkiye’de güneş enerjisinin en yüksek kurulu güce sahip güç kaynağı pozisyonuna geleceği öngörülüyor. Şayet 8 GW’lık hibrit güneş potansiyeli kurulu olsaydı; rüzgar ve güneş elektrik üretiminde ikinci sıraya yükselecekti.

Öte yandan hibrit santrallerin yeni bir şebeke bağlantısı gerektirmemesi, kurulu kapasitenin en süratli formda artırılması için kıymetli bir fırsat olarak görülüyor.

Bu potansiyelin yaklaşık yüzde 46’sı, yüksek güneşlenme oranına sahip bölgelerdeki barajlı hidroelektrik santrallerde ağırlaşıyor. Bu durum, kuraklık periyotlarında üretimi düşen HES’ler için hibrit modeli stratejik bir dengeleme aracı haline getiriyor.

Regülasyon şart

Türkiye’nin toplam elektrik kurulu gücünün 119 GW olduğu, bunun 98 GW’lık kısmının lisanslı, 21 GW’lık kısmının ise yüklü olarak öz tüketim gayesiyle kurulan lisanssız santrallerden oluştuğu belirtiliyor.

Lisanssız santrallerin büyük kısmı güneş gücüne dayanıyor. Mayıs 2025 prestijiyle, lisanssız santrallerdeki 20.3 GW’lık kapasitenin yüzde 96’sı güneşe ilişkin. Lisanslı güneş gücü kapasitesi ise yalnızca 2.3 GW seviyesinde.

Ember’in tahliline nazaran, hibrit güneş santrallerinintaşıdığıpotansiyelin değerlendirilebilmesi için mevcut düzenlemelerde kapsamlı değişiklikler gerekiyor. Örneğin TEİAŞ, hibrit projeleri yeni irtibat talebi üzere değerlendirdiği için, bu projeler mevcut ilişkileri kullanmasına karşın lisans gecikmelerine maruz kalıyor.

Mevzuata nazaran hibrit projeler, ana üretim kaynağına nazaran kapasiteyle sınırlanıyor. Bir santral, kurulu gücü ne olursa olsun en fazla 100 MW’lık hibrit kapasite alabiliyor. Ayrıyeten mevcut düzenleme, hibrit güneş santrallerinin yalnızca ana santralin bulunduğu alan içinde yahut bitişiğinde kurulmasını mecburî kılıyor. Bu kural, bilhassa hidroelektrik santraller için büyük bir mahzur oluşturuyor. Ember, bu kısıtlamanın kaldırılarak tıpkı trafo merkezi içinde öbür bir yere heyetimin önünün açılması gerektiğini savunuyor.

Her şeye karşın hibrit santrallere ilgi artıyor. Ember, 2024 prestijiyle Türkiye’de faaliyette olan 25 hibrit güneş santrali tespit etti. Bu santraller, bağlandıkları rüzgar ve hidroelektrik santrallerin üretimini ortalama yüzde 14 oranında artırdı. Lakin son dört yılda lisansı verilen 3.5 GW’lık hibrit güneş projesinin yalnızca 1.4 GW’lık kısmı kuruldu.