Yapay zekada “duygusal üstünlük” yarışı başladı

Neredeyse bugüne kadar yapay zeka modellerinin başarısı; bilgiye erişim, mantık yürütme ve analitik hünerlerle ölçüldü. Lakin dal son periyotta farklı bir istikamete evriliyor. Yeni bilgiler, yapay zeka geliştiricilerinin artık duygusal zeka üzerinde ağırlaştığını gösteriyor. Yani modeller artık sırf neyi bildiğiyle değil, nasıl hissettirdiğiyle de rekabet ediyor.

Yeni bir periyoda giriyoruz

Bu dönüşümün en çarpıcı işaretlerinden biri geçtiğimiz günlerde geldi. Açık kaynak dünyasının kıymetli oluşumlarından LAION, duygusal zekaya odaklanan yeni bir araç paketi duyurdu: EmoNet. EmoNet, ses kayıtları ve yüz fotoğraflarından hisleri tahlil eden açık kaynaklı araçlardan oluşuyor. Maksat, makinelerin insan hislerini hakikat bir halde tanımasını sağlamak.

Yalnızca bağımsız geliştiriciler değil, büyük teknoloji şirketleri de duygusal zekayı öncelik haline getiriyor. EQ-Bench isimli test, modellerin duygusal karmaşıklıkları manaya yeteneklerini ölçüyor. EQ-Bench’in geliştiricisi Sam Paech, bilhassa OpenAI’ın ve Google’ın Gemini 2.5 Pro üzere modellerinin son altı ayda bu alanda önemli ilerleme kaydettiğini belirtiyor.

Bu ilerlemeler sırf sektörel değil, akademik dünyada da dikkat çekiyor. Geçtiğimiz mayıs ayında yayınlanan bir araştırma OpenAI, Microsoft, Google, Anthropic ve DeepSeek üzere şirketlerin modellerinin, duygusal zeka testlerinde insanlardan daha uygun performans gösterdiğini ortaya koydu. Beşerler testte ortalama %56 muvaffakiyet gösterirken, yapay zeka modelleri %80’in üzerine çıktı.

Yapay zeka “okur-yazarlığı” mı gerekiyor?

Yapay zekanın duygusal zekaya sahip hale gelmesi, yalnızca teknik bir muvaffakiyet değil, tıpkı vakitte etik ve ruhsal riskleri de beraberinde getiriyor. Son periyotta medyada sıkça yer alan kimi örnekler, insanların AI ile kurduğu sıhhatsiz duygusal bağların önemli sonuçlar doğurabileceğini gösteriyor.

Bazı kullanıcıların yapay zeka modelleriyle girdikleri ağır sohbetlerin akabinde gerçeklik algılarını yitirdiğini ortaya koyan olaylar halihazırda mevcut.

Bazılarına nazaran bu riskler duygusal zeka ile çözülebilir. EQ-Bench testinin geliştiricisi Sam Paech’e nazaran, yüksek duygusal zeka, modellerin manipülatif davranışlardan uzak durmasını sağlayabilir. Lakin bu, geliştiricilerin modellerin ne vakit geri çekileceği, ne vakit dayanak sunacağı hususlarında hassas kararlar almasını gerektiriyor. Duygusal zekanın yüksek olması, başıboş bir halde empati kurulacağı manasına gelmiyor.

Tüm bu gelişmeler, gelecekte sadece yapay zeka üretmek değil, onunla sağlıklı bağlantılar kurabilmek için de bir tıp dijital okuryazarlığın kural olacağını gösteriyor. Zira artık sıkıntı sırf “ne söyledikleri” değil, nasıl hissettirdikleri olacak.